تبلیغات سایت مشبك بري چوب

مجله دیپیا ورود تبلیغات و رسانه برندسازی انیمیشن زیورآلات و جواهرات مصنوعات سنگی منصوعات چرم حصیر رودوزی فرش و بافته های داری پارچه و دستبافته هنر های تجسمی هنرهای چوبی مد و لباس هنرهای فلزی سفال و چینی و سرامیک کاشی و پتینه بازاریابی به پنجره پنجره و یا چشمه چشمه ساختن چیزی هنر مشبک کاری گفته می شود.

این هنر از جمله صنایع دستی ظریف و بسیار وقت گیر است.

در فرهنگ لغت، مشبک بدین صورت معنا شده:هر چیز شبکه شده و در هم آورده شده و جسمی که دارای سوراخ های زیاد باشد.

این هنر بر روی اجسام مختلف چوبی، فلزی و سنگی انجام می شود که مشبک کاری روی چوب رایج تر می باشد.

دهخدا در لغت نامه معروف خود، مشبک کاری را پنجره پنجره یا چشمه چشمه ساختن چیزی معنا می کند.

طبق تعریف و همانطور که از واژه ی مشبک بر می آید، مشبک کاری، به آن معنی است که سطحی را که به دلیل انعطاف پذیری مناسب چوب، عمدتا چوب می باشد را به صورت شبکه شبکه در آورده، به طوری که بتوان نمای بیرون را از داخل مشاهده کرد و هوا و نور نیز به راحتی از آن جریان داشته باشد.

البته مشبک کاری، تنها بر روی چوب انجام نمی شود و هر آنچه که به صورت شبکه شبکه ساخته شود، مشبک نامیده می شود.

اما مشبک بر روی چوب، شکل بسیار رایج و عمده ی این هنر ارزشمند است.

در واقع مشبک کاری، نوعی هنر اصیل و زیبای ایرانی است و به طور عمده در ساخت درب و پنجره های چوبی و قدیمی کاربرد داشته است.

با استفاده از درب و پنجره های مشبک، نور و هوا، به سهولت به داخل خانه وارد می شود و تهویه هوا انجام می گیرد.

در واقع، نیاکان ما با استفاده ازین روش، هم زیبایی را به منازل خود مهیمان کرده و هنر و اصالت خود را به رخ جهانیان می کشاندند و هم به روشی هوشمندانه و منطبق بر زمان خود، فضا و محیط داخلی زندگی خود را تهویه و نوردهی می نمودند.

درب ها و پنجره های مشبک، عمدتا به وسیله ی شیشه های رنگی، مزین می شدند که این کار، باعث می شد که نور به شکل زیبایی به درون خانه بتابد و فضای زیبا و بسیار شکیلی را ایجاد نماید.

همچین مانع عبور سرما وگرما از نیز می شد.

نمونه های عالی درب و پنجره های مشبک شده، در خانه های قدیمی و سنتی که امروزه از آن ها به عنوان موزه استفاده می شود،قابل مشاهده است.

شکل ابتدایی و آغازین مشبک ، طبیعتا مانند آنچه امروزه مشاهده می کنیم، نبوده است.

در ابتدا، هدف اصلی تنها، عبور نور و هوا به درون خانه بود تا بتوان از نم زدگی، رطوبت، گرما و تاریکی جلوگیری کرد.

اما در زمانی کوتاه، انسان با ذوق، هنر را با نیاز و احتیاج ترکیب کرد و توانست در عین کارایی، زیبایی را نیز به حد اعلاء آن برساند.

پس از آن، با پیشرفت تجهیزات و ابزار کار و البته خلاقیت بشر، هنر مشبک رفته رفته شکل هنری تر و تکامل یافته تری به خود گرفت و به شکلی که امروزه مشاهده می کنیم در آمد، که گاهی انسان امروزی، مدهوش زیبایی منحصر بفرد آن می شود.

تاریخچه هنر مشبک کاری هنر مشبك قدمتی دیرینه دارد.

از زمانی كه انسانهای اولیه از غارنشینی به صحرا نشینی روی آوردند و از سنگ برای خود چهار دیواری ساختند، برای روشنایی داخل كلبه پنجره ای از پوست حیوان، چوب، برگ یا سنگی كه سوراخ سوراخ شده بود، تعبیه كردند.

بدین ترتیب ضمن جلوگیری از ورود سرما تا حدی روشنایی كلبه را تامین كردند.

كم كم این سوراخ ها به اشكال هنری تبدیل شد.

امروزه آثار مشبك را بر درها، منابر، امام زاده ها، مساجد، ظروف فلزی و سفال، كه هنرمند به مهارت خاصی آن را مشبك كرده، فلز (آلومینیوم، مس، طلا، نقره)، چوب (انواع تخته سه لایی)، استخوان حیوانات (عاج، استخوان شتر، استخوان اسب)، چرم، سنگ پلاستیك، یونولیت، فرمیكا، نئوپان و.

.

.

می توان مشاهده كرد.

درگذشته در منازل را با شیشه های رنگی و با استفاده ازهنر مشبك می ساختند.

این روش بخصوص از عهد صفویه متداول و تا پنجاه سال قبل معمول بود.

متاسفانه اكنون كمتر از این هنر استفاده می شود و نمونه هایی از آن را فقط در موزه ها می توان یافت.

تخته سه لایی تقریباً از صد سال بیش (كه ممكن است از لایه های بیشتری نیز تشكیل شده باشد) ساخته شد.

تخته سه لایی را می توان در طول وعرض های نامحدود توسعه داد در حالی كه چوب و استخوان حیوان پهنای محدودی دارد و شكننده است، ولی تخته سه لایی، كه به ترتیب از راه چوب به طور افقی و عمودی استفاده می شود، استحكام خاصی دارد و می توان نقشه ای را روی آن مشخص كرد.

مشبک کاری، فارغ از متریالی که در ساخت آن کاربرد دارد و تنها از نظر نحوه ی ساخت، به دو نوع تقسیم می شود: مشبک کاری کامل این نوع مشبک کاری به صورت یکپارچه بر روی چوب یا هر سطح دیگری انجام می شود.

سطح کار، که عمدتا چوب است، به طور کامل و یکپارچه است و هنرمند به وسیله ی اره مویی، درون سطح را به شکل مشبک و شبکه شبکه، از هم جدا می کند.

طبیعتا این نوع مشبک کاری، به دلیل این که سطح کار به شکل یک پارچه است، دشواری های خاص خودش را دارد و عموما هنرمندان با تجربه و متخصص آن را انجام می دهند.

بدیهی است هر نوع اشتباه در این نوع از مشبک کاری، چنانچه فاحش باشد ممکن است به خراب شدن کل کار بینجامد، بنابراین دقت و تجربه استادکار، نقش مهمی را در آن ایفا می کند.

مشبک کاری منفصل چنانچه طرح های مشبک کاری شده، به صورت منفصل و جداگانه باشد و به وسیله ی اتصالات به یکدیگر متصل شده باشند، مشبک کاری ، از نوع منفصل خواهد بود.

این نوع از مشبک کاری ، نسبت به نوع کامل، ساده تر بوده و امکان رفع اشتباه و خطا در آن بیشتر وجود دارد.

نام دیگر مشبک کاری منفصل ، مشبک کاری جدا جدا، نیز می باشد.

مشبک بر روی چوب، نوع معروف تر و شناخته شده تر مشبک کاری است و همه ی ما، انواع مختلف آن را دیده ایم.

اما مشبک کاری، علاوه بر چوب، بر روی سطح های زمینه ای دیگری مانند، سنگ، فلزات مناسب، چرم، استخوان حیوان، پلاستیک و انواع دیگر سطوح که مناسب برای مشبک کاری باشند، نیز انجام می شود.

مشبک کاری روی چوب مشبک روی چوب مانند مشبک کاری روی سنگ از قدیمی ترین انواع مشبک کاری است زیرا چوب همواره به عنوان یک ماده اولیه در دسترس بوده است.

برای مشبک کاری روی چوب ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده می شود و سپس هنرمند مشبک کار با اره مویی نقاطی را که باید بریده شود می برد؛ و در آخر کار را پرداخت می کند و شبکه ای از طرح های زیبا بر جای می ماند.

اما در مشبک های منفصل، مثلا در ایجاد قطعه های گره چینی، پس از مشخص شدن طرح گره مورد نظر قطعه های کوچک چوب ساخته و پرداخته می شود.

در این هنگام قطعات با زبانه های کوچکی که در آن ها ایجاد شده است به یکدیگر متصل می شود.

این کار بدون چسب انجام می شود.

می توان گفت قطعات چوب به صورت نر و ماده در یکدیگر جای می گیرند.

چوب های مورد استفاده در مشبک کاری بهترین و مناسب ترین چوب با توجه به ویژگی هایشان جهت هنر مشبک سنتی، چوب درختان ساج، چنار و گردو هستند؛ که در ادامه به توضیح هر یک از آن ها پرداخته شده است.

چوب درخت ساج چوب درخت ساج که به رنگ قهوه ای طلایی تا قهوه ای تیره با خط های سیاه یافت می شود، یکی از چوب های بسیار سخت و مقاومی است که در مناطق گرمسیری همچون هندوستان و اندونزی و برمه می روید.

این چوب به دلیل روغنی بودنش مقاومت بسیاری در مقابل پوسیدگی و کرم خوردگی دارد و به همین دلیل از آن در قاب بندی و روکش بدنه کشتی ها و بسیاری از هنرهای مرتبط با چوب و صنایع دستی چوبی استفاده می گردد.

چوب درخت چنار چوب درخت چنار که دارای رنگی از کرم باز تا قرمز مایل به قهوه ای با لکه های قهوه ای صدفی است به علت دوام و استقامت خوبی که دارد از آن در بسیاری از هنرهای مرتبط با چوب استفاده می گردد.

نوعی از این درخت که به چنار پر مگسی مشهور است در همه مناطق ایران روییده می شود.

خصوصیات چوب درخت چنار به شرح زیر می باشد: چوب درخت گردو درخت گردو با توجه به مقاومت زیادش در تمام مناطق گرمسیر، سردسیر و مرطوب قابل رویش است و به همین دلیل تنوع رنگی و بافت آن با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی بسیار زیاد است.

خصوصیات چوب درخت گردو به شرح زیر می باشد: گفته می شود مشبک فلز از دوران سلجوقیان رواج یافته است که در آن زمان هنرمندان این عرصه با مهارت زیادی برای ساخت شمعدان و عود سوز از این مخارت استفاده می کردند.

به گفته کاردانان این هنر، مشبک کاری همان قلمزنی فلز است در حالی که در مشبک کاری فضاهای منفی طرح خالی می شود و حالتی پنجره پنجره به خود می گیرد.

در حال حاضر این هنر در زیورآلات مدرن و سنتی بسیار کاربرد و البته طرفدار دارد.

بعد از استفاده های ساختمانی از سنگ در دوران کهن، هنگامی که انسان توانست با ابزار سنگ را به اندازه و فرم دلخواه خود در آورد کم کم توانست در سنگ حفره هایی ایجاد کند تا با بکار گیری آن در دیوار ها بتواند از نور روز استفاده کند.

همانگونه که گفتیم این کار بعد ها بعد هنر به خودت گرفت و سنگ تراش با بکارگیری ذوق و قریحه ی خود سعی در پیاده سازی اشکال هندسی و یا طرح دیگری در زمینه ی کار سنگی کرد.

هنرمندان مشبک کار بر این باورند که بیشتر سنگ های موجود در طبیعت قابلیت تبدیل به یک اثر مشبک را دارند و این تنها به توانایی و مهارت هنرمند مشبک کار بر می گردد.

اما بیشترین استفاده را در کارهای مشبک سنگ های گرانیت، رز صورتی (کوارتز صورتی) و مرمر را دارند.

سایر مشبک کاری ها مشبک هنری است که روی خیلی از مواد قابل اجرا است و می توان از آن برای زیبا تر کردن هر چه بیشتر محیط زندگی و زیورآلات شخصی استفاده کرد.

از مشبک های های جالب توجهی که طی چند سال اخیر توجه افراد را جلب می کند مشبک کاری روی تخم پرندگان و برگ های گیاهان است.

این هنر از مشبک کاری روی چوب، فلز و سنگ مطمئنا به ظرافت و دقت بیشتری احتیاج دارد؛ زیرا هم تخم پرنده و هم برگ گیاهان بیار شکننده اند و کوچکترین فشار مازادی اثر هنری را نابود می کند.

مشبک کاری روی پلاستیک های فشرده، چرم و سفال نیز انجام می گیرد.

وسایل كار برای هنر مشبك عبارتند از: كمانه، اره، تخته یا فلز، چكش ، سمباده، چسب چوب، چسب كاغذی، انبردست و میز.

این وسیله باید قابلیت انعطاف داشته باشد به گونه ای كه بتوان براحتی دهانه آن را به هم نزدیك و یك سر اره را در آن محكم كرد.

در غیر این صورت می توان با اضافه كردن 17 تا20 سانتی متر تسمه به ضخامت 3 میلی متر كمانه اره را طولانی تر كرد تا اولا به آسانی بتوان اره را محكم كرد ثانیا از اره شكسته هم استفاده مجدد نمود.

هر چه كمانه بزرگتر باشد می توان كار را با ابعاد بزرگتر انجام داد و از آن برای ساخت معرق و مشبك استفاده كرد و برای جلوگیری از هرز شدن پیچ ومهره ها بهتر است از واشر ساده و فنری استفاده كرد .

اره مویی دو نوع و در اندازه های مختلف است: اره چوب بری و اره فلز بری .

اره چوب بری باید پاملخی باشد به این معنی كه یكی از دو دندانه اش خالی باشد، اما در اره فلز بری تمام دندانه ها موجود است.

بنابراین بهترین اندازه برای چوب اره مویی شماره1 و برای كارهای خیلی ریز اره زیر شماره 1 است.

هم اكنون اره آلمانی تایفون در دسترس و قابل خرید است.

در گذشته تخته سه لایی از روسیه وارد می شد كه ازهر نظر خوب وقابل استفاده بود، اما امروزه تولید داخلی است و از بهترین تخته تولیدی ایران تخته سه لایی با مارك حبشی A2است كه در سلماس تولید می شود كه اگر چه گره و ناصافی دارد، اما از نظر چسب مناسب است.

برای سوراخ كردن است و انواع مختلف دارد: دستی و برقی.

برای این كار می توان از نوك درفش یا میخ نیز استفاده كرد.

بهتر است از دریل دستی با مته شماره 1 استفاده شود.

در كارهای چوبی پس از پایان كار برای تمیز كردن آن از كاغذ سمباده شماره 2 استفاده می شود.

فلز به سمباده احتیاج ندارد و با آب تمیز می شود .

چسب چوب را كمی رقیق كرده و از آن برای چسباندن طرح روی فلز استفاده می كنند.

آرد از آرد سریش برای چسباندن طرح روی چوب استفاده می كنند، زیرا پس از پایان كار به آسانی پاك می شود .

اگر از چسب چوب استفاده كنیم به سختی می توانیم روی كار را تمیز كنیم و اگر زیاد سمباده بزنیم لایه روی تخته از بین می رود.

پس از بریدن هر قسمت بهتر است آن را درمحل خود بگذاریم و با چسب كاغذی آن را نگاه داریم؛ زیرا از شكسته شدن هنگام بریدن و سمباده زدن كار جلوگیری می كند.

میزی انتخاب كنیم كه دست براحتی زیرآن قرار بگیرد و وسط تخته شكافی به اندازه ی یك سانتی متر در دو سانتی متر باشد كه بعضی مواقع لازم و ضروری است .

مراحل آشنایی با فنون و اصول منبت یا مشبك كاری عبارتند از : رشته های موزائیك كاری، معرق كاری ، رنگ كاری و رویه كوبی هر كدام جایگاه خاص خود را داشته و باید هنر جویی مشبك كار یا منبت كار با آن كاملا آشنا شود.

مشبك كاری، كه یكی از شاخه های منبت است، در تزئین قاب ها و سایر وسایل تجملی كاربرد دارد و معمولا بر روی چوب های گوناگون، عاج و استخوان انجام می شود.

در مشبك سازی همانگونه که گفته شد از وسایلی چون كاغذ، چسب چوب، مته، اره مویی، كمانه مشبك، سمباده، چكش، گازانبر، چوب( تخته سه لایی)، آلومینیوم، مس وچرم استفاده می شود.

ابتدا طرح یا خط مورد نظررا بر روی تخته، فلز یا چرم كه زمینه اصلی كاراست می چسباند و پس از بررسی و علامت گذاری روی طرح نقاطی كه می بایست بریده شود مشخص و سپس با مته سوراخ می شود.

پس از آن با استفاده از اره مویی نقش های اضافی بریده می شود و طرح به صورت مشبك باقی می ماند.

پس از اتمام اره کاری و محکم کردن مشبک بریده شده روی زمینه (برای جلوگیری از شکسته شدن و .

.

.

) زواید کار را زدوده و در پرداخت نهایی با استفاده از کاغذ سمباده نرم آن را سمباده کاری و صاف می کنند، سپس برای جلوه و جلای بیشتر با موادی مانند سیلر و کیلر و .

.

.

آن را صیقل می دهند.

کارهای تزئینی بعد از آماده سازی قاب می شود.

مدت زمان اجرای کار مشبک چوب با پیچیدگی و ظرافت های اولیه طرح ارتباط مستقیم دارد.

گاه کار یک مشبک چوب تا یک سال و بیشتر نیز زمان می برد.

انتقال طرح بر روی چوب یا فلز به دو روش انجام می شود: طریقه انجام کار مشبک با ابزار اصلی کار، کمانه است.

کمانه دو سر دارد.

سری که متصل به دسته است که یک سر اره را در آن قرار می دهند.

اره در قسمت های بالا و پایین بدون دنده است که این قسمتها باید داخل کمانه قرار گیرند.

طریقه قرار گرفتن اره باید طوری باشد که دنده ها به طرف جلو و از بالا به پایین باشد به این معنی که اگر دست از پایین به بالا روی اره کشیده شود دنده های اره احساس شود.

سر دیگر اره در قسمت بالای کمانه قرار می گیرد و محکم می شود.

اما کسانی که برای بار اول مشغول به کار می شوند باید دقت کنند کمانه به بدن بچسبد.

اغلب برای تزئین و زیبا سازی و.

.

.

درها و پنجره های مساجد، کاخ ها، اماکن معتبر، مقبره های بقاء متبرکه، وسایل زینتی تجملی، قابها و تابلوهای نفیس خوشنویسی، انواع پاروانها، لوسترها و غیره به کار گرفته می شود.

طرح و نقشه مشبک طرح و نقشه مشبک ، اغلب از طرح های اسلیمی ، ختایی ، خطوط و نقوش هندسی ، انواع خطوط مشبک کاری، که یکی از شاخه های منبت است در تزئین قاب ها و سایر وسایل تجملی کاربرد دارد و معمولا بر روی چوب های گوناگون، عاج و استخوان انجام می شود.

خوشنویسی انتخاب می شود.

در مشبک درها و پنجره ها از انواع گره چینی های متداول در معماری، درودگری و غیره استفاده می شود.

در گذشته اغلب فضای بین گروه ها را با انواع شیشه های رنگی پر می کردند که زیبایی کار را دلنوازتر می کرد، این نوع گره ها را در مشبک کاری قامه می نامند.

www.

dipia.

ir www.

Dipiya.

ir