برندینگ در کیگالی-نگالی رواندا

ده سال پيش در قوم کشی که در کشور رواندا رخ داد، بالغ بر 800 هزار نفر، که عمدتا از قوم توتسی و همچنين شماری از هوتوهای ميانه رو بودند، به دست نيروهای شبه نظامی هوتو کشته شدند.

حمله به هواپيمای حامل جوونال هابی آريمانا، رئيس جمهوری هوتوی رواندا، در ششم آوريل 1994 دليل رخداد اين قتل عام بود.

قوم کشی در رواندا مانند قتل عام يهوديان در جنگ جهانی دوم از جمله فجيع ترين وقايع تاريخی قرن بيستم محسوب می شود.

پل کاگامی، رهبر رواندا، فرانسه را به کمک و دست داشتن در قوم کشی در اين کشور متهم کرده است.

آقای کاگامی در گفتگويی با بی بی سی گفت که فرانسويان آگاهانه به نيروهای شبه نظامی هوتو، کشتن را آموزش دادند.

فرانسه مشارکت در کشتار جمعی در رواندا را رد کرده و به تازگی در يک گزارش رسمی، از آقای کاگامی به عنوان مسبب حمله به هواپيمای رئيس جمهوری سابق رواندا نام کرده است.

بنابر اطلاعاتی که از تحقيقات فرانسويان در اين زمينه درز پيدا کرده، شورشيان توتسی، که دولت فعلی رواندا را در دست دارند، با موشک به هواپيمای رئيس جمهوری اين کشور حمله کرده بودند.

در گزارش دولت فرانسه، که بخش هايی از آن در روزنامه لوموند چاپ پاريس منتشر شده، آمده که پليس فرانسه معتقد است آقای کاگامی شخصا دستور حمله به هواپيمای رئيس جمهوری را داده است.

طرحی که به خوبی به اجرا درآمد هواپيمای حامل آقای هابی آريمانا در حال فرود آمدن در فرودگاه کيگالی، پايتخت رواندا، بود که يک يا دو موشک به سوی آن پرتاب شد.

لاشه اين هواپيما به طور خارق العاده ای در باغ محل سکونت رئيس جمهوری فرود آمد.

در کيگالی پايتخت، گارد رياست جمهوری اقدامات تلافی جويانه را آغاز کرد.

رهبران گروه های مخالف دولت به قتل رسيدند و تقريبا بلافاصله قتل عام توتسی ها و هوتوهای ميانه رو آغاز شد.

در عرض چند ساعت با اعزام نيروهای تازه به کار گمارده شده به گوشه و کنار رواندا، موج قتل عام اين کشور را در برگرفت.

پليس و سربازان شهروندان عادی را به مشارکت در اين قتل عام تشويق کردند و در برخی موارد غيرنظاميان هوتو را وادار کردند همسايگان توتسی خود را به قتل برسانند.

کشتار در رواندا بر خلاف آنچه دولت های غربی در آن زمان می گفتند يک جنگ آشفته قبيله ای در آفريقا نبود، بلکه يک طرح سياسی بود که خيلی دقيق به اجرا درآمد.

در آن زمان، کشورهای غرب، به ويژه بريتانيا و آمريکا، تبانی کردند تا مدارک مشهود دال بر قوم کشی را ناديده بگيرند و از کمک به يک نيروی کوچک سازمان ملل متحد که تلاش داشت مانع از اين قتل عام بشود سرباز زد.

کشتار توتسی ها و هوتوهای ميانه رو برای يکصد روز ادامه داشت تا اين که يک ارتش شورشی، که عمدتا از توتسی ها تشکيل می شد، کنترل کشور را به دست گرفت.

سوال های بی پاسخ از آن زمان تا کنون در مورد هويت افرادی که م سئو ل حمله به هواپيمای رئيس جمهوری رواندا - که باعث مرگ وی و رئيس جمهوری وقت بروندی و مقامات بلندپايه ديگر شد - بحث های زيادی بوده است.

اطلاعاتی که از تحقيقات فرانسويان در اين زمينه به روزنامه ها درز کرد حاکی از آن بوده است که شورشيان توتسی با موشک به اين هواپيما حمله کرده بودند.

آقای کاگامی، رئيس جمهوری رواندا، اين اتهامات را مهمل خوانده و می گويد فرانسه برای رد گم کردن و برای همدستی با افراطی های هوتو اين موضوع را شايع کرده است.

در سال 1994 فرانسه نزديک ترين متحد رژيم هوتو بود.

اين موضوع که مشاوران نظامی فرانسه با ارتش دولت هوتو تا آغاز قتل عام همکاری داشته است، بر هيچ کس پوشيده نيست.

آقای کاگامی می گويد دست فرانسويان به خون قربانيان قتل عام در رواندا آلوده است.

اما، حتی ده سال پس از اين واقعه سوال در مورد اين که چه کسی هواپيمای رئيس جمهوری سابق رواندا را ساقط و باعث رخداد فجيع ترين نمونه از قوم کشی در قرن بيستم شد، بی پاسخ مانده است.

با اين که کشتارها به پايان رسيده است، يادگار آن باقی است و جستجو برای اجرای عدالت تلاشی طولانی و طافت فرسا بوده است.

حدود 500 نفر در رابطه با قوم کشی در رواندا اعدام شده اند و 100 هزار نفر ديگر همچنان در حبس بسر می برند.

زمينه ای طولانی از خشونت ها تنش های قومی در رواندا امری تازه نيست.

در رواندا ميان اکثريت هوتو و اقليت توتسی همواره اختلاف نظر وجود داشته است، اما تخاصم ميان آنها از زمانی که اين کشور به سلطه استعمارگران درآمد به طور چشم گيری افزايش يافت.

در واقع، شباهت های ميان دو قوم هوتو و توتسی زياد است.

آنها به يک زبان تکلم می کنند و مکان زندگی و سنن آنها نيز مشترک است.

اما زمانی که استعمارگران بلژيکی در سال 1916 وارد اين کشور شدند هوتوها و توتسی ها را دو موجوديت مجزا از هم تلقی کردند و حتی شناسنامه ها را بر اساس قوميت دسته بندی کردند.

استعمارگران بلژيکی توتسی ها را قومی ارجح بر هوتوها دانستند و توتسی ها خشنود از منزلت برتر خود، برای بيست سال پس از آن تاريخ در مقايسه با همسايگان هوتوی خود از سطح بهتر آموزشی و شغلی بهرمند شدند.

با افزايش تدريجی حس انزجار در ميان هوتوها، رشته ای از شورش ها در سال 1959 رخ داد.

بيش از 20 هزار توتسی در آن زمان کشته شدند و بسياری ديگر به کشورهای همسايه بروندی، تانزانيا و اوگاندا گريختند.

پس از آنکه بلژيک در سال 1962 اين مستعمره را ترک کرد و استقلال را به رواندا بازپس داد، هوتوها جايگاه خود را به دست آوردند.

تصويری که در سال های بعدی از توتسی ها ترسيم شده همواره حاکی از اين بوده است که اين قوم نقش سپر بلا را درهمه بحران های رواندا برعهده داشته است.