استارت اپ در شمال شرقی کنیا

تازه ترین گزارش مؤسسه تحقیقاتی اکوسیستم استارتاپ های جهان (GSER ۲۰۲۰) نشان از ارزش ۳ تریلیون دلاری اقتصاد استارتاپ های جهان دارد که البته بخش عمده این استارتاپ ها در زمینه تکنولوژی فعالیت دارند.

به گزارش ایران، انتظار می رفت اقتصاد استارتاپ ها در سال ۲۰۲۰ روند افزایشی داشته باشد، اما با شیوع کرونا ورق برگشت.

بسیاری از استارتاپ های جهان به دردسر افتادند و به دلیل کمبود جذب سرمایه، مجبور به کاهش هزینه های خود و حتی اخراج نیروهایشان شدند.

با این حال وضعیت درمنطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به گونه ای دیگر است و آمار ها نشان از افزایش سرمایه گذاری در استارتاپ های این منطقه دارند.

بررسی های جهانی نشان می دهد سیلیکون، ولی در رتبه نخست اکوسیستم های استارتاپی جای گرفته، اما این بدان معنا نیست که همه استارتاپ های موفق جهان در امریکا قرار گرفته اند.

۳۰درصد از برترین اکوسیستم های جهان در منطقه آسیا اقیانوسیه جای دارند که موفقیت آن ها به سئو ل و توکیو، ملبورن، سیدنی، پکن، دهلی و سنگاپور باز می گردد.

علاوه بر این، هرچند خاورمیانه و شمال آفریقا در میان آخرین اکوسیستم های منطقه ای بزرگ قرار گرفته اند که رشد کرده و توسعه یافته اند، اما سرمایه گذاران از مدت ها قبل انتظار داشتند تا همین بازار های نوظهور موفق به جذب تعداد زیادی از نوآوری ها و استارتاپ ها شوند.

این ظهور و ورود نسبتاً دیرهنگام به حوزه استارتاپ ها و فناوری همیشه هم به معنای عقب ماندن از بقیه کشور ها و رقبا نیست و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا آن را ثابت کرده است.

البته برخی، جمعیت جوان دنیای عرب که بسیاری از آن ها به دنیای تکنولوژی علاقه مند هستند را دلیل موفقیت استارتاپی این منطقه می دانند.

در سال ۲۰۲۰ با وجود شیوع کرونا و انتظار پژوهشگران مبنی بر کاهش میزان سرمایه گذاری در استارتاپ های این منطقه، اما آمار ها چیز دیگری را نشان می دهند.

آخرین گزارش MAGNiTT (پلتفرم دیتای استارتاپ ها برای بازار های در حال ظهور سرمایه گذاری) نشان می دهد از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا ماه اکتبر حدود ۸۰۳میلیون دلار در زمینه استارتاپ های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) سرمایه گذاری انجام شده که این رقم معادل کل سرمایه گذاری انجام شده در سال ۲۰۱۹ است.

آنالیز گزارش ها از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۰ نشان می دهد که این بالاترین میزان سرمایه گذاری انجام شده طی این سال هاست.

طبق این گزارش میزان سرمایه گذاری برای استارتاپ های منطقه از ۶۵۷میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۸۰۳میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده که با وجود شیوع کرونا، رقم قابل توجهی است.

اما شاید مهم ترین دلیل موفقیت منطقه MENA را تلاش دولت ها، سرمایه گذاران و شرکت های بزرگ فناوری دانست که به دنبال بالفعل کردن پتانسیل اکوسیستم های استارتاپ ها در خاورمیانه و شمال آفریقا بوده اند.

یکی از تلاش های دولت های خاورمیانه و شمال آفریقا برای توسعه اکوسیستم های استارتاپی را می توان قانونگذاری های مشخص و مفید در این حوزه دانست.

به عنوان مثال پارلمان تونس در سال ۲۰۱۸ به اتفاق آرا یک قانون ویژه برای استارتاپ های این کشور به تصویب رساند که در آن خط مشی دولت ازجمله معافیت از مالیات و حمایت از ثبت اختراع به چشم می آید.

همه موارد این قانون به منظور حمایت از بخش استارتاپ کشور طراحی شده بود و بسیاری از پژوهشگران، آن را نخستین گام تونس برای ایجاد هاب دیجیتال در منطقه دانستند هرچند معتقد بودند که برای رسیدن به این هدف باید اصلاحات بیشتری انجام شود.

این قانون درواقع بخشی از استراتژی وسیع تر دولت تونس با نام «تونس دیجیتال ۲۰۲۰» به منظور تقویت توسعه اقتصادی و گسترش زیرساخت های فناوری بود.

با تصویب این قانون انتظار می رفت تعداد استارتاپ ها بویژه در بخش «های تک»، در این کشور رشد قابل ملاحظه ای پیدا کند و پس از این اقدام، یوسف جاهد، نخست وزیر وقت تونس در حساب توئیتری خود نوشت: فقط یک قدم دیگر برای لنگر انداختن اقتصاد ما در عصر دیجیتال وجود دارد.

سرانجام این موضوع به حقیقت پیوست و تحقیقات مؤسسه پژوهشی GEDI نشان داد که تونس در سال ۲۰۱۹ در زمینه اکوسیستم استارتاپ ها رتبه مناسبی را به خود اختصاص داده است.

استارتاپ های تونس حالا دیگر در زمینه هوش مصنوعی، امنیت سایبری و راهکار های روباتیک در جهان حرفی برای گفتن دارند و در نتیجه قرنطینه و شیوع کووید۱۹نیز استارتاپ های این منطقه بیشتر به سمت فین تک ها، تکنولوژی های مرتبط با سلامت و تحصیل سوق داده شده اند.

در سال ۲۰۱۹ دولت امارات متحده عربی نیز ویزا های ترجیحی خاصی را برای اعضای ۱۰۰ استارتاپ برتر دنیای عرب که در کنفرانس مجمع جهانی اقتصاد در اردن انتخاب شده بودند صادر کرد.

درواقع امارات تلاش کرد تا این کشور را به مقصدی مناسب و امن از نظر سرمایه گذاری تبدیل کرده و استعداد ها و استارتاپ های برتر جهان را جذب خود کند.

یکی دیگر از اعضای موفق منطقه MENA در توسعه اکوسیستم استارتاپی، رژیم صهیونیستی است که تاکنون سرمایه گذاری فراوانی در بخش تحقیق و پژوهش (R&D) داشته است.

اسرائیل از نظر میزان سرمایه گذاری در طرح های پژوهشی، در جایگاه دوم جهان قرار دارد و سالانه ۴.

۵۸درصد از تولید ناخالص داخلی آن به این امر اختصاص دارد درحالی که این رقم برای کشور های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تنها حدود ۲درصد است.

همچنین رژیم صهیونیستی با ایجاد دوهزار استارتاپ در دهه گذشته، سه هزار شرکت کوچک و متوسط فناوری پیشرفته، ۵۰ شرکت بزرگ فناوری و ۳۰۰ مرکز تحقیق و توسعه چند ملیتی بیشترین سرانه استارتاپ جهان را به خود اختصاص داده و در زمینه شتاب دهنده ها نیز فعالیت زیادی داشته است.

یکی از موضوع هایی که در مطالعات اکوسیستم های استارتاپی مورد توجه قرار می گیرد، تعداد هاب یا قطب های تکنولوژی در هرمنطقه است.

تازه ترین گزارش ZDnet نشان می دهد در اکتبر ۲۰۱۹ تعداد قطب های فعال تکنولوژی در آفریقا به ۶۴۳عدد رسیده است که همگی در اقتصاد و کسب و کار ها نقشی اساسی ایفا می کنند.

نیجریه با ۹۰هاب تکنولوژی بیشترین قطب فناوری را در کشور های مختلف دارد و پس از آن آفریقای جنوبی با ۷۸ هاب تکنولوژی، مصر با ۵۶، کنیا با ۵۰ قطب تکنولوژی، مراکش با ۳۱ و تونس با ۲۹ هاب حدود ۳۰کشور را زیر پوشش قرار داده اند.

گفتنی است بیشتر این هاب های تکنولوژی حداقل ۱۰۰هزار دلار سرمایه از منبع مختلف دریافت می کنند درحالی که کمتر از ۱۰ کارمند دارند.

در این گزارش آمده است که مصر با ۵۶هاب تکنولوژی عملاً نقطه حیاتی بری اتصال بین اکوسیستم استارتاپ های آفریقایی و خاورمیانه محسوب می شود.

علاوه بر این، قاهره یکی از بزرگترین مجموعه های صندوق های سرمایه گذاری پیشرو برای استارتاپ ها به شمار می رود که از این صندوق ها می توان به Algebra Ventures، A ۱۵ و Sawari Ventures اشاره کرد.

از دیگر آمار هایی که در این گزارش به آن اشاره شده می توان به شهر های کازابلانکا و تونس اشاره کرد که هریک به تنهایی حدود ۲۰ هاب تکنولوژی را در خود جای داده اند.

در ۵۴کشور آفریقایی هم ۱۰ شهر بیش از ۴۰درصد از کل هاب های فعال را درون خود جای داده اند که این موضوع در توسعه فناورانه این شهر ها نیز تأثیرگذار بوده و با نگاهی گذرا به شهر ها می توان پیشرفته تر بودن آن ها نسبت به شهر های اطراف را دید.

یکی از موارد مهم در توسعه اکوسیستم های استارتاپی، سرمایه گذاری است.

برخی کمپانی ها و غول های فناوری سیلیکون، ولی نیز به این عرصه ورود کرده و تاکنون در خاورمیانه و شمال آفریقا فعالیت مناسبی داشته اند.

حتی برخی معتقدند با توجه به توسعه و پیشرفت اکوسیستم استارتاپی خاورمیانه و شمال آفریقا، این منطقه در آینده قابلیت ایجاد یک «سیلیکون ولی» مشابه را خواهد داشت.

مایکروسافت یکی از نقش آفرینان بین المللی کلیدی است که سرمایه گذاری فعالی در این منطقه دارد.

مایکروسافت با برنامه Microsoft for Startup تلاش دارد تا به استارتاپ ها در سراسر جهان کمک کند و منطقه MENA نیز از آن مستثنی نیست و بر استارتاپ ها، سیستم های ابری، بیگ دیتا و اینترنت اشیا (IOT) تمرکز دارد.

کاراصلی مایکروسافت در منطقه، حمایت از پروژه ها و نوآوری هایی است که بر ارزش آفرینی جوانان در منطقه متمرکز است چراکه درصد بالایی از جمعیت این منطقه جوان هستند.

همچنین حمایت از دولت ها، کاهش بیکاری، تشویق نوآوری محلی، هدایت یک برنامه تحول دیجیتال و در نهایت کمک به توسعه اقتصادی و اجتماعی با حمایت از اقتصاد مبتنی بر دانش، از دیگر اهداف مایکروسافت به شمار می رود.

به موازات توسعه و تحول دیجیتال، ایجاد شهر های هوشمند و آموزش در منطقه نیز از اهداف مایکروسافت است.

مایکروسافت سال گذشته با امضای قراردادی در کویت درواقع انکوباتوری ایجاد کرد تا از کارآفرینان و استارتاپ های این کشور کوچک حمایت کند.

گوگل نیز از سال ۲۰۱۵در قالب برنامه Innovation Hub تلاش هایی را در امارات متحده عربی آغاز کرده، اما آمازون نگاهش به بحرین بوده است.

در ماه مه ۲۰۲۰ نیز اینتل از خرید کمپانی اسرائیلی Moovit به مبلغ ۹۰۰میلیون دلار خبر داد.

درواقع اینتل با این کار می خواهد برنامه سرویس های روبوتاکسی را در منطقه راه اندازی کند چراکه تخمین زده شده است تا سال ۲۰۳۰ بازار روبوتاکسی ها ارزش ۱۶۰میلیارد دلاری خواهد داشت.

منبع : فرارو